نوآوری اجتماعی چیست؟
نوآوری اجتماعی، آرمان جمعی ما را با بهرهوری و دانش فنی چگونگی انجام کار ترکیب می کند و باعث می شود ما به تغییر موثر در جامعه امیدوار شویم. در "توان نوآوری اجتماعی " ما مشاهده می کنیم که چگونه شهروندان پرانرژی و پرشور می توانند شکاف بین مشکلات اجتماعی و راهحلها را پر کنند و چگونه جوامع، سرمایه گذاران، و دولت می توانند یک محیط را برای تغییر اجتماعی فراهم کنند.
جایگاه نوآوری اجتماعی باید
در قلب اقتصاد بازار اجتماعی باشد؛ همچنین نوآوری اجتماعی باید این اقتصاد را رقابتیتر
نماید (ژوسه مانوئل دورا باروسو، رئیس کمیسیون اروپا).
برگرفته از کتاب نقش نوآوری
اجتماعی در موفقیت کسب و کار؛ ارزش مشترک در صنعت
تحقیق و توسعه شامل انجام کار خلاقانه بر اساس بنیانی نظاممند است و هدف از آن افزایش اندوخته دانشی بشر اعم از دانش فرد، فرهنگ و جامعه و به کارگیری این اندوخته دانشی در استفادههای جدید است.
اصطلاح تحقیق و توسعه سه فعالیت را پوشش میدهد که عبارتند از: پژوهش بنیادی، پژوهش کاربردی و خلق آزمایشی. پژوهش بنیادی، کاری نظری و یا آزمایشی است که در درجه نخست با هدف کسب دانش در مورد بنیانهای یک پدیده و شواهد عینی انجام میشود و هیچ کاربرد و یا استفاده خاصی از آن مدنظر نیست. پژوهش کاربردی نیز به منظور کسب دانش انجام میگردد. اما فرق آن با مورد قبلی این است که هدف عملی خاصی را دنبال مینماید. خلق آزمایشی، کاری سیستماتیک است و بر اساس دانش موجود به دست آمده از طریق پژوهشها و یا تجربههای عملی انجام میگیرد و هدف آن تولید، ساخت و یا ارتقای مواد، محصولات و یا دستگاههای جدیدی است که باید در فرآیندها، سیستمها و خدمات جدید نصب شوند.
برگرفته از کتاب جنبه فرهنگی نوآوری؛ عامل ارزش افزایی
منطقهای بازاری در مورد نوآوری اجتماعی بر خلاف نوآوری فنی، مورد شک و تردید است. پیرو این قضیه، به جای شاخص موفقیت بازار باید شاخص دیگری در تعریف نوآوری اجتماعی گنجانده شود. کانراد و نیل (۲۰۰۱: ۶-۷) بیان میکنند که نوآوری اجتماعی باید بر اساس شاخصهای مستقل اجتماعی و زیستمحیطی مورد قضاوت قرار گیرد. گیلوالد (۲۰۰۰: ۳۶-۳۷)، پیشنهاد میدهد که میزان پخش و گسترش نوآوری اجتماعی در میان ذینفعانش، جانشین شاخص موفقیت بازار شود. این امر، همچنین سبب میشود که از نگریستن به نوآوری اجتماعی به منزله مد گذرا و موقتی پرهیز شود.
به طور عمومی، نوآوریها در دو طبقه انقلابی و تدریجی و یا اساسی و پیرو قرار میگیرند. نوآوریهای تدریجی در حقیقت پیشرفت مستمر نوآوریهای قبل از خود هستند. نوآوریهای پیرو، به نوآوریهای اساسی و یا انقلابی قبل از خود پیوند میخورند.
نوآوری انقلابی از محصولها و فناوریها موجود مستقل است. مقبولیت آن، مستلزم تغییر چارچوبهای شناختی است (آبرناتی ، ۱۹۷۸: ۶۸-۸۱).
نوآوریهای اجتماعی نیز میتوانند در قالب این طبقهبندیها از یکدیگر متمایز شوند.
نوآوری اجتماعی انقلابی به همراه ارزشها و شاخصهای ارزیابی جدید وارد میشود. این امر برای کاربری نوآوری مورد نظر و جلوگیری از مقاومت در مرحله اجرا ضروری است (رامرت ، ۲۰۱۰: ۳۸ف).
علاوه بر این، ارزشها به منزله ”نیروی پیشران“ نوآوری اجتماعی (هرسیون، بورک و سوزل، ۲۰۰۹: ۱۱)، توسط بسیاری از نخبگان این رشته مورد تاکید قرار گرفتهاند (گیلوالد، ۲۰۰۰: ۷ف؛ هوالت و شوارز، ۲۰۱۰ الف: ۹۰-۹۱؛ کسرلینگ و لیتنر، ۲۰۰۸: ۲۸؛ کسرلینگ، ۲۰۰۹: ۱۵۱؛ لیندالت ، ۲۰۰۸: ۴۳ف).
عموما تصور بر آن است که اعتبار خرد امروزی در سال ۱۹۷۶ با تاسیس بانک گرامین به دست مرحوم محمد یونس، برنده ی جایزه ی نوبل، در داکای بنگلادش آغاز شد (اسلام، ۲۰۰۷). بنابراین، اعتبار خرد، به عنوان یکی از انواع کارآفرینی اجتماعی، زمانی پدیدار شد که محمد یونس مدل کسبوکار جدیدی را ابداع کرد که منافع اجتماعی قابل توجهی داشت. با این حال، زمانی که اعطای وام های خرد گسترش پیدا کرد، به نوآوری اجتماعی تبدیل شد، زیرا تنها به سازمان های تازه تاسیسی که متخصص اعطای وام خرد بودند محدود نمی شد. امروزه، بانک های تجاری، سازمان های دولتی و حتی افرادی که از طریق بسترهایی مانند کیوا یا زیدیشا در اعطای وام مشارکت می کنند هم به اعطای اعتبار خرد می پردازند. در گذشته، اعتبار تقریبا تنها توسط بانک های تجاری تامین می شد. این بانک ها تنها به مشتریانی وام می دادند که شرایطشان با الزامات خاصی که در مورد وثیقه یا درآمد تعیین شده بود، مطابقت داشت. در اینجا، نوآوری مد نظر ما دارای دو بخش است. نخست، اعطای وام در حال حاضر در کنترل بازیگرانی از همه ی بخشهای جامعه است. دوم، اعتبار به کسانی داده می شود که در چارچوب استانداردهای سنتی قادر به دریافت وام نیستند.
اثرات اعتبار خرد، محل اختلاف است، اما مثال بسیار خوبی است که نشان می دهد فرآیندهای اقتصادی سنتی چگونه به فرصت های اجتماعی تبدیل شده اند و زمانی که بخشهای مختلف جامعه مشارکت می کنند، منافع اجتماعی چگونه از طریق نوآوری حاصل می شود.
بازی شیلد اند دفند برای نجات درختان: هاکی
هاکی، که در زبان سواهیلی به معنای حقوق یا عدالت است، یک مجموعه بازی موبایلی است که نه تنها بازی سرگرم کننده ای است، بلکه حاوی یک پیام اجتماعی است. شیلد اند دفند، که اولین بخش بازی است، با حفاظت از محیط زیست سر و کار دارد و بازیکن را وادار می کند تا درختان را در برابر چوب بران قانون شکن حفاظت کند.
کنیا در زمینه ی تلاش برای حفاظت از محیط زیست ید طولایی دارد. افراد قدرتمندی که دارای روابط سیاسی هستند از قدرت برای تسریع غصب غیرقانونی و لگام گسیخته ی پهنه های گسترده ی زمین، از جمله شکارگاه ها و بزرگترین مناطق جنگلی، برج های آب طبیعی، استفاده می کنند و در عین حال به زور برای خود رای جمع می کنند تا همچنان قدرت فساد را در اختیار خود داشته باشند.
ناتات موئما ماسیوکو ، که مدیر توسعه ی کسبوکار شرکت آفروز با مسئولیت محدود است، از پروفسور وانگاری ماتای ، بنیانگذار جنبش کمربند سبز (جنبشی که با کمک زنان مستمند در مدت بیش از ۳۰ سال، ۳۰ میلیون درخت کاشت) و کسی که در سال ۲۰۰۴، برای تلاش های شجاعانه ی خود در مسیر توسعه ی پایدار، مردم سالاری و صلح، برنده ی جایزه ی صلح نوبل شده بود، الهام گرفت. در این پروژه شواهدی وجودی دارد که این الهام گیری را تایید می کند.
این بازی، که در کنیا و برای کنیایی ها تولید شده است، مناطق پیرامونی را هم مد نظر دارد، زیرا مسائلی که در یک کشور آفریقایی وجود دارد غالبا در کشورهای دیگر هم وجود دارد. هاکی: شیلد اند دفند، با استفاده از ابزارهای ساده، پیامی مهم را منتشر می کند: با نجات درختان قهرمان خواهید شد، بنابراین این پیام را در بیرون از بازی نشر کنید و آن را در زندگی روزمره رعایت کنید.
بازی برای مبارزه با خشونت جنسیتی: مورابا
مورابا (www.playunite.org) یکی از بازی های موبایل است که هدف آن آگاه کردن و بسیج جوانان بر ضد خشونت جنسیتی (GBV) است. این پروژه بخشی از کمپین یونایت برای پایان دادن به خشونت علیه زنان و دختران است که توسط آفروز، دفتر منطقه ای زنان سازمان ملل متحد در آفریقای جنوبی، اداره می شود.
پژوهش های اجتماعی نشانگر آن است که درباره ی عرف قابل قبول در ارتباط دختران و پسران، مانند تجاوز جنسی در مقابل رابطه جنسی توافقی و استفاده از زور در مقابل بحث درباره ی اختلاف داخلی، هیچ اطلاعاتی وجود ندارد.
آقای مژیولیسی ساخیله ژابا با استفاده از مورابا ذهنیت هایی را که در مورد کلیشه های جنسیتی، هنجارهای اجتماعی مضر، آداب فرهنگی و فشار همتایان وجود دارد زیر سوال می برد و به دنبال ایجاد تغییر در رفتارهاست.
این بازی رایگان موبایل در واقع برداشتی از یکی از بازی های تخته ای بسیار محبوب جنوب آفریقا موسوم به مورابارابا (یا اوملابالابا یا شطرنج زولو ) است که حالت مسابقه ی اطلاعات عمومی به خود گرفته است. در این بازی، با اضافه شدن مولفه ی مسابقه، از کاربران خواسته می شود، در حین تحصیل و توانمندسازی، به پرسش هایی پیرامون GBV پاسخ بگویند. این مسابقه شامل مفاهیم دشواری است که قبول مرزهای قابل قبول، تجاوز به شریک (جنسی) صمیمی)، و آزار عاطفی یا اقتصادی از آن جمله است.
این بازی کاربران را وادار می کند تا با تشویق گزارشگری و شهادت دادن، فراخواندن دیگران به مداخله و همچنین ترویج رفتار ایمن و استفاده از خدمات امدادی، فعالانه برای تدبیر GBV اقدام کنند. این بازی با استفاده از مرورگرهای موبایلی از www.playunite.org قابل دانلود است.
نوآوری های اجتماعی نوآوری های انسانی است، معلول انسان هاست، برای انسان هاست، در تعامل با انسان هاست، بر مبنای ارزش های انسانی و اخلاقی است و در مقیاس انسان است.
نوآوری های اجتماعی هرگز بدون وجود انسان ها محقق نمی شود. اما این موضوعی است که غالبا اتفاق می افتد. سیاستمداران، مدیران یا سایر رهبران جامعه می گویند: «ما می دانیم که چه چیز برای جامعه یا اجتماع شما خوب است! شما باید این یا آن را تغییر بدهید؛ رفتارتان باید اینطور باشد؛ مسئولیتتان آن است که...». این نوآوری نیست. این دستکاری کردن است!
اگر می خواهیم از دستکاری کردن به نوآوری اجتماعی برسیم، به روش هایی نیاز داریم تا صدای انسان ها شنیده شود. نوآوری های اجتماعی همیشه مبتنی بر صدای جامعه، اجتماع، مردم یا ذینفعان بوده است.
یکی از بهترین مثال
های نوآوری اجتماعی و مشارکت بخشهای دولتی و خصوصی اجلاس جهانی یوث اوارد (WSYA) است که حیطه، دامنه
و عمق نوآوری را از طریق محتوا و کاربردهای خلاقانه ای که توسط جوانان ابداع می شود توضیح می دهد. جوانان، با خلق محتوایی
که دارای ربط اجتماعی و اثرگذار بود، بخش جدیدی
از زندگی خود را آغاز کردند و به کارآفرینان جوانی تبدیل شدند که اگر بخواهیم حق مطلب
را ادا کنیم، پرشور بودند و می خواستند جهان را به مکان بهتری تبدیل کنند.
این مسابقه ی استعدادیابی،
که زیر چتر سازمان ملل متحد، توسط مرکز بین المللی نیو مدیا (ICNM)، و با حمایت یونسکو،
ITU، اینتل، یونیدو، ISOC و تل فری برگزار می شود، به یکی از مدل های ترویج نوآوری
اجتماعی در میان جوانان تبدیل شده است.
WSYA برای رسیدن به بهترین و نوآورانه ترین راه کار از ساز و کار مسابقه ی آزاد
استفاده می کند و به صورت گسترده در بیش از 120 کشور عضو سازمان ملل تبلیغ می شود.
چشم انداز نوآوری WSYA دچار نوعی تغییر ناگهانی شده
است، زیرا از جوانان (زیر 30 سال) دعوت می کند تا برای اتخاذ عمل در مسیر دستیابی به
اهداف توسعه ی هزاره ی سازمان ملل از اینترنت و قابلیت جابجایی استفاده کنند.
جوانان از فناوری
برای حل مبرم ترین مشکلات جامعه، شهر، منطقه یا کشورشان استفاده می کنند. راه کارهای
جوانان غالبا در مقیاس جهانی قابل استفاده است. آنها به خاطر پاداش یا موقعیت شغلی
نوآفرینی نمی کنند، بلکه از ته دل و به خاطر نتیجه به دنبال نوآوری هستند. آنها به
نوآوری های خود جان می دهند و با آنها و به خاطر آنها و برای تغییری که به دنبال آنند،
جدل می کنند.
جوانان تنها با فناوری
کار نمی کنند. با آن «صحبت می کنند». در فناوری «زندگی می کنند». به کمک فناوری تغییر
ایجاد می کنند. روابط اجتماعی و بافتی را که درآنند نوآورانه می کنند و در نهایت، مدل
های کسبوکار مقیاس پذیر و پایدار را خلق می کنند.
تلفن همراهتان ابزار ابراز وجود شماست: زبان جوانان
زبان جوانان (www.puertajoven.org/movil) پروژه ای است که به جوانان مکزیکی کمک می کند برای ابراز فرهنگشان و همچنین بیان ایده هایی که برای بهبود وضعیت آموزشی یا شرایط زندگی جامعه در سر دارند، فیلم هایی را به کمک تلفن همراه خود تولید کنند.
آرک آلدو ، که در پوئرتا اون – خوونتود، کالچری دسارولو کار می کند، زبان جوانان را بر مبنای این فرض آغاز کردند که محرومیت اجتماعی تنها در صورتی رفع می شود که به محرومان اجتماعی برای احقاق حق مشارکت، ابراز فرهنگ و دسترسی به آن کمک شود.
پیرو اصل: «تلفن همراهتان ابزار ابراز وجود شماست»، هنرمندان حرفه ای جوان به مراکز خیریه و مدارسی مراجعه می کنند که برای جوانان جلسات کسب مهارت در زمینه ی تهیه ی فیلم نامه مصور، عکاسی، انیمیشن ویدئویی، تدوین ویدئو، هنر شهری و موسیقی برگزار می کنند. در حاصل حاضر، موضوعات پروژه شامل این موارد است: تنوع فرهنگی، محیط زیست پایدار، عدم خشونت و برابری جنسیتی.
این برنامه بر جوانان بومی، مهاجر و به لحاظ اجتماعی محروم متمرکز است و ابزارهایی خلاقانه را در اختیارشان قرار می دهد تا ابراز وجود کنند و حرف هایشان شنیده شود. شرکت کنندگان مهارت های عینی را یاد می گیرند و در عین حال هویت فرهنگی، جوامع و نقش های جنسیتی خود را منعکس می کنند تا از طریق تلفن های همراه خود پیام های رسانه ای تولید کنند و به کمک این پیام ها، ارزش ریشه ها، جامعه و هویت خود را در جایگاه یک جوان ابراز کنند.
از آنجا که بسیاری از جوانان هدف تلفن همراه یا هوشمند ندارند، «تلفن همراهتان ابزار ابراز وجود شماست» از جوانان دانشگاهی می خواهد تا تلفن های همراه و هوشمند دوربین دار اهدا کنند تا تمام کسانی که خواهان پیوستن به این پروژه اند بتوانند مشارکت کنند.