رنه شمیدپیتر: چشم­انداز کمیسیون اروپا به نوآوری اجتماعی چیست و بحث­های جاری در حوزه ی نوآوری اجتماعی کدامند؟

سو برد: من با مسئولیت اجتماعی شرکت­ها سروکار دارم و تا زمانی که این موضوع با نوآوری اجتماعی در ارتباط باشد، به دنبال نوآوری در محصولات و فرآیندهایی هستیم که اهداف اجتماعی داشته باشند. من به شرکت­هایی فکر می­کنم که تجهیزات خاص معلولان یا نابینایان را تولید می­کنند و در این فرآیند به نوآوری­هایی می­رسند که به این عده کمک می­کند تا زندگی بهتری داشته باشند. اگر بخواهم با نگاهی کلی تر به موضوع نگاه کنم، از نظر من، نوآوری اجتماعی مفهومی لطیف تر است که از طریق آن، شرکت­ها در حوزه­ی فرآیندهای اطلاعات وارتباطات، در زمینه­ی کسب دانش و استفاده از این دانش در مسیر بهبود کارآیی و اثرگذاری کارکنانشان، به نوآوری می پردازند. تنوع یکی دیگر از حوزه­های نوآوری اجتماعی است: حفظ کارآیی و اثرگذاری به کمک نیروی کار متنوع کار دشواری است. از نظر من، اطمینان از اینکه شرکت­ها در عین متنوع­سازی راه­های انجام امور، همچنان سودآور می­مانند با جامعه، مدیریت مردم، هویت­ها، فرهنگ، تعامل و ایجاد شبکه­ی روابط در محل کار در ارتباط است. این موضوع با داشتن ایده­ها و استفاده از روش­های جدید انجام امور به قصد بهترین و پربارترین استفاده­ی ممکن از نیروی کار در ارتباط است.

رنه شمیدپیتر: آیا به نظر شما بین بحث درباره­ی مسئولیت اجتماعی شرکت ها و نوآوری اجتماعی تفاوتی وجود دارد یا این دو با یکدیگر ارتباط بسیاری نزدیکی دارند؟

سو برد: نه، فکر نمی­کنم که این دو لزوما  یکسان باشند. فکر می­کنم نوآوری اجتماعی یکی از کاربردهای خاص مسئولیت اجتماعی شرکت ها است. کمیسیون اروپا ابلاغیه­ی مسئولیت اجتماعی شرکت ها تا سال 2011 را نوشته است. در این ابلاغیه، توجه ما معطوف به نوآوری اجتماعی نیست، هرچند نوآوری اجتماعی به طور ضمنی می­تواند مبنای بسیاری از مندرجات این ابلاغیه باشد. نوآوری اجتماعی مفهومی رو به تکامل است.

رنه شمیدپیتر: به بسیاری از مشکلات اجتماعی مانند معلولان اشاره کردید. درحال حاضر مهم ترین مشکلات اجتماعی اروپا کدام است؟ مفهوم نوآوری اجتماعی در کدام حوزه­ها قابل استفاده است؟

سو برد: می­تواند هرگونه یا همه­ی مشکلات اجتماعی را شامل باشد. یکی از دشوارترین مشکلاتی که در حال حاضر در حوزه­ی اجتماعی و کار اروپا با آن مواجهیم اطمینان از این موضوع است که همه مهارت­ها و صلاحیت­هایی را که برای مشاغل کنونی و آینده لازم است در اختیار داشته باشند. کیفیت توانمندسازی عاملی کلیدی است و اطمینان از اینکه برای مثال، فناوری­های سبز و فناوری­های سفید[1] به شکل مطلوب به کار گرفته می­شوند، عاملی است که نحوه­ی مدیریت بازارهای آینده توسط اتحادیه­ی اروپا را متمایز خواهدکرد. شمول اجتماعی یکی از مسائل مطرح است. صرف نظر از اجزای تشکیل دهنده ی جامعه، چگونه می­توانیم به روش­های جدید مردم را در جامعه مشارکت دهیم؟ عطف به مسئولیت اجتماعی شرکت ها، کسب و کارها چگونه می­توانند روش­های جدید تعامل با مولفه های حقوق بشر را به­ویژه در رابطه با شناخت شرایطی که در زنجیره­های تامین آنان برقرار است، ترویج کنند؟

رنه شمیدپیتر: نوآوری اجتماعی چگونه می­تواند برای کنترل این مشکلات به کار گرفته شود؟ نقش مفهوم نوآوری اجتماعی چیست؟

سو برد: در رابطه با حقوق بشر، امروزه شرکت­هایی وجود دارند که برای مثال در کشورهای درحال توسعه سرمایه­گذاری می­کنند. بعضی از آنها حقوق بشر را محترم می­شمارند و بعضی نه. اتحادیه­ی اروپا، به همراه سازمان ملل، به دنبال روش های جدید مشارکت در جوامع محلی هستند تا به این شکل اطمینان حاصل کنند که حقوق بشر محترم شمرده می­شود. پیش از سرمایه­گذاری­های گسترده­ی چندملیتی در حوزه­ای که برای مثال، درگیر جنگ است، توصیه می­کنیم که کسب و کارها گفتمان چند ذینفعی را دنبال کنند تا همه­ی ذینفعان محلی ذیربط گردهم آیند و پیرامون بهترین روش انجام سرمایه­گذاری بحث کنند. این کار برای شرکت­ها اهمیت دارد، زیرا ثابت شده است در برخی موارد مساله ی بسیار برجسته آن است که در گذشته، تعداد انگشت شماری از شرکت­های چندملیتی از جمله شرکت­های چندملیتی مستقر در اروپا، احترام به حقوق بشر را انکار می­کرده­اند. به این دلیل، اعتبار شرکت تنزل می­یافت. اعتبار مهم است و زمانی که تصویر برند زیر سوال برود، پایگاه مشتریان کوچک می­شود و بنابراین، سودآوری کاهش می­یابد. بنابراین، برای شرکت­هایی که می­خواهند در محیط کشورهای درحال توسعه به کسب و کار مشغول شوند و درعین حال به حقوق بشر احترام بگذارند، روش­های نوآورانه­ی مشارکت از آغاز در شمار مسائل کلیدی نوآوری اجتماعی محسوب می­شوند.

رنه شمیدپیتر: در حوزه ی نوآوری اجتماعی، رابطه ی بین سیاست، کسب و کار و سمن را چگونه ارزیابی می­کنید؟

سو برد: اجازه دهید ابتدا در مورد سازمان های غیردولتی صحبت کنم. سازمان های غیردولتی نقش بسیاری ارزشمندی را در مسئولیت اجتماعی شرکت ها ایفا می­کنند، زیرا فرصتی را فراهم می­کنند تا به آنچه که گاهی نمایندگان شرکت به ما ارائه می­کنند، نگاه متفاوتی داشته باشیم. سازمان های غیردولتی مطالعات موردی انجام می­دهند و نتایج آن را در اختیارمان می­گذارند. پژوهش در دانش، درک و تدوین خط مشی نقش دارد و باعث می­شود به تصویر کلی احترام کسب و کارها به حقوق بشر نگاه معقولانه­تری داشته باشیم. سازمان های غیردولتی موقعیت­هایی را نشانمان می­دهند که باید به اوضاع کلی محیط­های محلی توجه داشته باشیم. کمیسیون از بحث با شرکت­ها، اتحادیه­های صنفی، نمایندگان کارفرمایان، سازمان های غیردولتی و سایر گروه­های ذینفع استقبال می­کند و هدف ما آن است که همگی برای بیان نظرات خود فرصت برابر داشته باشند. همچنین، با دولت­های عضو تعامل می­کنیم. هر یک از دولت­های عضو نگاه متفاوتی دارند و اگر می­خواستیم تنها به گفته­های سازمان های غیردولتی گوش دهیم، در اینصورت داستانمان جهت­دار می­شد، درست همانگونه که اگر تنها حرف شرکت­ها را می­شنیدیم، جانبدارانه می­شد. ما گفتمان چند ذینفعی را در حوزه ی مسئولیت اجتماعی شرکت ها ترویج می­کنیم که چون فراگیر است، می­تواند ما را در مسیر دستیابی به بهترین اشکال نوآوری اجتماعی هدایت کند. این گفتمان اساس رابطه­ی بین خط مشی­ها، کسب و کار و سازمان­های غیردولتی است.

رنه شمیدپیتر: چه کس دیگری را محرک کلیدی مفهوم نوآوری اجتماعی در اروپا می­دانید؟ آیا بازیگران مهمی هستند که بخواهند مفهوم نوآوری اجتماعی را ترویج کنند؟

سو برد: همه­ی ذینفعانی که توجهم را معطوفشان کرده­ام مشتاقند نوآوری اجتماعی را در حوزه­ی نفوذ و محل کار خود ترویج کنند. در کل، سازمان های غیردولتی به مسائل کشورهای درحال توسعه اشتیاق نشان خواهند داد، اتحادیه­های صنفی به روش­های جدید مشارکت در مسئولیت اجتماعی که با گفتمان اجتماعی و توافقات چهارچوبی بین­المللی در ارتباط است، علاقمند خواهند بود و شرکت­ها به اقدام داوطلبانه برای ترویج طرح های مسئولیت اجتماعی که ایده­های جدید، خلاقیت و خودانگیختگی را تحت تاثیر قرار می­دهند، علاقمند خواهند بود.

رنه شمیدپیتر: آیا هیچکدام از ساختارهای دولت می­توانند نوآوری اجتماعی را ترویج کنند؟ در این حوزه، چه زمانی به نوع جدیدی از ساختار یا چهارچوب دولت سیاسی نیازمندیم؟

سو برد: از نظر حاکمیت، مطمئنم که هیات مدیره­ی شرکت­ها به خوبی از آخرین گرایش­های بازار، فناوری­ها و نفوذ کسب و کارها در بخش خاص و شرکتشان آگاهند. آنها از گرایش­های اجتماعی و زیست­محیطی موجود در شرایط اقتصاد کلان و اقتصاد خردی که در آن فعالیت می­کنند، آگاه خواهند شد. از تغییراتی که در خط مشی­های دولت صورت می­گیرد و از تبعات این تغییرات آگاه خواهند شد. دولت­ها می­توانند با استفاده از مشوق­ها یا عوامل بانفوذ بازدارنده، از قبیل قوانین، شرکت­ها را تشویق کنند تا در مسیری که دولت برایشان در نظر گرفته است گام بردارند. ترکیب شرکت­هایی که می­خواهند از طریق نوآوری به سودآوری برسند و بخش دولتی که کارکرد حاکمیتی خود را اعمال می­کند، جایی است که می­تواند محل پیدایش بزرگترین نوآوری­های اجتماعی باشد.

رنه شمیدپیتر: نوآوری چه مسیری را در پیش گرفته است؟ بحث نوآوری در 5 یا 10 سال آینده به کجا خواهد رسید؟

سو برد: فکر می­کنم ظرف 5 سال آینده درک مفهوم نوآوری اجتماعی افزایش یابد. تبعات بحران مالی و اقتصادی به معنای آن خواهدبود که اهمیت این بحران افزایش خواهد یافت. برای مثال، به­واسطه­ی این بحران، درس سختی را درباره­ی پذیرش مسئولیت پول و منابع فراگرفته­ایم. این مسئولیت از بانک­ها آغاز می­شود. مسئولیت اجتماعی شرکت ها با کسب و کارهای مسئولانه و مدیریت انتظارات بلندمدت در ارتباط است. پایداری اجتماعی و زیست­محیطی در سرمایه­گذاری­های بلندمدتی که شرکت­ها انجام می­دهند رفته رفته مهم­تر می­شود. و اینجاست که نوآوری اجتماعی واقعا ضرورت می­یابد. امیدوارم که ظرفت 5 سال آینده یاد گرفته باشیم که از طریق نوآوری، نسبت به حال حاضر، به چشم­انداز کسب و کار متوازن­تر و بلندمدت­تری برسیم. من کاملا خوشبینم!

رنه شمیدپیتر: سپاسگزارم!

مصاحبه رنه شمیدپتر با سو برد

• برگرفته از کتاب آزبورگ، توماس و رنه شمیدپیتر. (1397). نوآوری اجتماعی؛ راه حل هایی برای آینده پایدار. (مترجم: علی اصغر سعدآبادی). انتشارات دانشگاه امام صادق علیه اسلام.